Rouw of rouwen is een proces dat geactiveerd wordt wanneer iemand ingrijpend verlies ervaart. Rouw(en) kan zowel om het verlies van een persoon of dier gaan als het verlies van werk, een relatie, een vriendschap…

Rouwprocessen

1. Elisabeth Kübler-Ross model

Elisabeth Kübler-Ross, geboren in Zwitserland en gestorven in de Verenigde Staten, was een psychiater gespecialiseerd in sterven en de dood. Ze is vooral bekend door haar invloed in de palliatieve zorg en haar rouwmodel.

(Kübler-Ross Vlaanderen, z.j.)

Het rouwproces verloopt in vijf stappen:

1. Ontkenning: De eerste stap van rouw is de ontkenning. De ontkenning is een soort overlevings- en beschermingsmechanisme die ons probeert af te schermen van de pijnlijke realiteit van het verlies. (Bijvoorbeeld: Een familielid verdrinkt tijdens een vakantie aan de zee, het lichaam wordt nooit gevonden. Je blijft stiekem hopen dat ze je bellen om te melden dat ze hem/haar (veilig en wel) gevonden hebben.)
2. Woede: De tweede stap van rouw is woede. Woede kan zich op verschillende manieren uiten, naar zichzelf toe, het slachtoffer of naar anderen. Het is belangrijk om deze woede een plaats te geven en manieren te zoeken om deze te kunnen uiten. (Bijvoorbeeld: Je beste vriend of vriendin wordt al enkele maanden gepest en jij bevindt je in een ingewikkelde situatie met je ouders. Jullie zitten jammer genoeg niet op dezelfde school, maar proberen elk weekend af te spreken om elkaar een hart onder de riem te steken. Jullie zweren elkaar minimum 10 keer per maand te zien en voor altijd vrienden te zijn. Je krijgt opeens het nieuws dat je beste vriendin zelfmoord heeft gepleegd. Je wordt boos op haar omdat ze jou in de steek heeft gelaten en scheurt alle foto’s van jullie samen.)
3. Onderhandelen: De derde stap is het onderhandelen of het sluiten van deals. In deze stap kom je in een “had ik maar”-, “Wat als”-, “stel dat”- en “Als ik”-fase terecht waar je de tijd probeert terug te draaien en een ideale wereld in elkaar steekt. Eens deze terugdraai-fase voorbij, gaat het onderhandelen over naar de (mogelijke) pijn van de overledene bij zijn dood. (Bijvoorbeeld: Je vader sterft 5 maanden na zijn diagnose van kanker. Je denkt bij jezelf dat je hem misschien had kunnen redden als je hem had gedwongen naar het ziekenhuis te gaan de eerste keer dat hij klaagde over pijn in zijn been. Na enkele weken aanvaard je dat je niets had kunnen doen, maar ben je wel opgelucht dat hij niet te veel geleden heeft.)
4. Depressie (intens verdriet): De vierde stap is depressie of intens verdriet. In deze stap kan verdriet zich uiten als tranen, motivatieverlies, futloosheid, opgeven (van hobby’s, school, vrienden…)… Verdriet is een moeilijke stap, maar die eveneens doorgemaakt moet worden. Belangrijk bij deze stap is dat hij niet te lang en aanhoudend mag zijn. Indien dit wel zou zijn, is professionele hulp aangeraden. De vierde stap kan zowel na enkele dagen, weken als maanden opdagen. (Bijvoorbeeld: Je stopt met dansen sinds je beste vriendin, die je hebt leren kennen op de dansschool 10 jaar geleden, is overleden. Dans in de zaal waar jullie zo veel tijd samen hebben doorbracht, deed je veel te veel pijn.)
5. Aanvaarding: De vijfde stap is aanvaarding. De “laatste” stap van rouwen is het aanpassen aan de nieuwe wereld en nieuwe situaties zonder de overledene. (Bijvoorbeeld: Je ging elke zondag naar de markt met je moeder. Sinds je moeder gestorven is, ben je niet meer teruggekeerd naar de markt omdat dit “jullie” activiteit was. Enkele weken later heb je kunnen aanvaarden dat je moeder er niet meer was en probeer je maandelijks één keer naar de zondagsmarkt te gaan.)

Elke stap heeft een onbepaalde duur, afhankelijk van de persoon die aan het rouwen is. De mogelijkheid bestaat dat je van één stap terugvalt naar de vorige.

(Scaut, 2015)

2.Takenmodel van William Worden

William worden, geboren in de Verenigde staten, is een rouwdeskundige. Hij ontwikkelde in 1982 een takenmodel bestaande uit 4 taken. In vergelijking tot andere modellen en specialisten geeft hij de rouwende personen een actievere rol.

(Praktijk Engelhard, z.j.)

Het rouwproces is een actief proces bestaand uit vier taken:

1. De werkelijkheid van het verlies erkennen.
2. De pijn van het verlies voelen.
3. Heropnemen van het leven zonder de overledene.
4. Emotioneel een plaats geven aan de overledene.

3. Duale Procesmodel – Stroebe en Schut

Margaret Stroebe is een professor aan de Universiteit Utrecht aan de afdelingen: Klinische en Gezondheidspsychologie en Experimentele Psychopathologie. Henk Schut is eveneens professor aan de Universiteit Utrecht aan de afdeling: Clinical Psychology. Samen ontworpen beide professors het Duale Procesmodel. Het rouwproces is geen lineair proces, maar een verzameling van dynamische heen en weer bewegingen. Enerzijds gaat men de confrontatie met het verlies aan, en anderzijds probeert men het verlies zo veel mogelijk te ontwijken. De tweestrijd kan ervoor zorgen dat men op een bepaald moment intens verdriet ervaren en enkele momenten later handelen alsof er niets aan de hand is. Het erkennen van dit rouwproces en ruimte geven aan beide kanten van de tweestrijd is belangrijk voor de rouwende persoon. Als je de persoon de indruk geeft dat hij “raar” of “vreemd” gedrag aan het vertonen is, zal hij deze proberen op te kroppen.

(Genijn, 2013; Westerink, 2015; Universiteit Utrecht, z.j.)